Melken en trouwen in Waarloos

Beeld je Waarloos in, meer dan honderd jaar geleden. Warme voorjaarsdagen, heet zomerweer. En geen koelinstallaties op de boerderijen. Maar wel honderden liters melk. Een boerenzoon doet met de stoopkens op zijn hondenkar de ronde van zijn klanten. De huisvrouwen moeten de melk meteen koken, dan blijft ze nog een paar dagen bruikbaar. Wat niet verkocht wordt, gaat in de karnton. De hond wordt in het rad gezet en na een uur is hij “zoe muug as nen boterhond”. Maar de boter is nu gescheiden van de karnemelk, waar hij als beloning een schoteltje van krijgt.

Begin vorige eeuw ontstaan er onder impuls van de Boerenbond samenwerkende melkerijen. Met stoommachines wordt de melk gesteriliseerd en boter en kaas geproduceerd. Zo ook in het “landbouwcommice” Kontich-Boom. In 1925 wordt in Waarloos de “Samenwerkende Vennootschap Zuivelfabriek St.-Michaël” opgericht. De melkerij, rechts op de postkaart van 80 jaar geleden, wordt twee jaar later ingehuldigd. Tot 7000 liter melk wordt er per dag verwerkt. De samenwerking met de brouwerij van Maes verloopt vlot. De boeren krijgen draf, de droesem van de graangewassen die  bij de productie van het bier gebruikt worden, om aan het vee te voeren.

Na de tweede wereldoorlog komt er zelfs een gemeentelijk zuiveringsstation voor het afvalwater van de stoommelkerij en de brouwerij samen. Er werken een zestal mensen aan de zuivelproductie. Tijdens de oorlog zelfs meer, want dan is melklevering verplicht voor iedereen uit de omgeving. Na de oorlog boert het bedrijf achteruit. De boeren schaffen zich koelinstallaties aan. De melkerij wordt opgeslorpt door INZA, een fabriek in Schoten. In 1959 worden de werkzaamheden stilgelegd. Twee jaar later koopt de parochie de gebouwen. Voortaan worden ze de pleisterplaats voor het Waarlose verenigingsleven.

Na de verbouwingen in 1977 ziet het complex eruit zoals op de nieuwe foto. Slechts enkele details van vroeger zijn overgebleven. Op de gevel prijkt fier de naam “Berkenhof”. Niemand die me kan vertellen waar de benaming vandaan is gekomen. De zaal wordt druk uitgeleend voor allerlei activiteiten die op de Waarlose kalender staan. Of verhuurd aan trouwlustigen uit de wijde omgeving…

Even verder naar de kerk toe zie je de “Acht Zaligheden”: oorspronkelijk acht identieke werkmanshuisjes.  De naam is niet officieel, maar ontstond in de vrome “volksmond” als een ludieke verwijzing naar de Bergrede van Jezus.  Het laatste huis – of het eerste als je van het Berkenhof begint te tellen – is wel van recentere datum.

(Tekst en foto: Frank Hellemans, met dank aan Elza Broes voor de postkaart, Chris Claes en de Kring voor Heemkunde.)
(Uit Kontich Waarloos Hier en Nu, april 2009 )

HOME