De oude en de nieuwe Eendracht

Historiek van de cafés aan het Gemeenteplein

Op deze oude prentkaart zien we nog het jaartal A..86 in de muurankers van het hoekgebouw dat eeuwen bekend stond als De Zwaan. Deze herberg keek uit op de begraafplaats rond de kerk.

In 1923 werd hij verbouwd voor de meer democratische en Vlaamsgezinde vleugel van de katholieke partij. Die had zich afgescheurd van de eerder conservatieve vleugel, die in lokaal De Fortuin bleef gevestigd. Hun dispuut duurde tot de jaren 1940-45. Dorpsperikelen waarbij de geestelijkheid hoopte op verzoening, als het moest door middel van donderpreken!

Het nieuwe café, De Eendracht, opende op twee september 1923. De eerste uitbaters waren Aloïs Jacobs en Delphine Peeters.

Oud-bewoner François De Schutter vertelt hoe zijn ouders, René De Schutter en Wiske Verschueren, café De Eendracht openhielden van 1946 tot 1953. Het was een Maescafé, met een jukebox, vogelenpik, biljarttafel en een sjotterkenskas. Om 10 uur opende moeder de zaak, en pa nam de avondshift over. Een sluitingsuur bestond daar niet.

Het Gemeenteplein met een hoekje van het terras.

Langs de kant van ’t Gemeenteplein stond er een groot terras, dat bij kermissen en jaarmarkt veel volk trok. (Persoonlijk dronk ik daar mijn eerste trappist, na mijn diploma-uitreiking in Sint-Jozef.)

Als kind moest François de grote ijzeren stookketel aansteken in de kelder van de zaal Katholieke Kring, één uur voor de festiviteiten.

Vele verenigingen hadden er hun stek, o.a. turnkring Flandria vanaf 1927. De anderen trokken naar de Sparta, in zaal Colignon (Magdalenastraat). Harmonie Vrede en Vermaak repeteerde in De Eendracht en later beurtelings ook in lokaal De Fortuin. Tijdens de pauze trok iedereen ’t café binnen. Een Prima Maespint kostte toen 5 frank (0,12 Euro). Er bestonden geen frigo’s, en de ijsboer bracht grote ijsblokken om de orangeade koel te houden.

De feestzaal van De Eendracht (1935)

Van 1953 tot 1960 stonden Gust Verschueren en Corralia Hiel achter de toog. Toneelkring Willen Is Kunnen bracht er talloze voorstellingen. Ze repeteerden in de koude bovenzaal en bewaarden er hun prachtige decors tot in 1966. Met het scoutscomité en -leden werd er negenmaal de succesoperette Op de Purperen Hei van Armand Preud’homme opgevoerd.

Na de verbouwing in "Swiss cottage" stijl (ca 1955)...

Enkele jaren later werd de zaal afgebroken, en Willen Is Kunnen viel stil tot in 1987. De laatste cafébazin werd José Verschueren, die eerst met Vic Claes Het Anker runde. Heel het gebouw werd verkocht aan de ASLK (en is nu van Promocon) en de zaal werd parkeerruimte.

Na het verdwijnen van ellegoedwinkel Tolleneer-Sempels kwam er een nieuwe Eendracht op Gemeenteplein 11, in huur van de kerkfabriek. Met Jules Verschueren en Christiane Claes werd de oude winkel in 1976 herschapen tot een echt volkscafé, met als biersteker Dehandschutter. Boven kon je in een rookvrije(re) ruimte vergaderen.

De nieuwe Eendracht, Gemeenteplein 11

In 1987 namen José Claes en Hilaire Fierens het over tot in 1999. Daarna volgden Magda Peeters en Jeanne Van Den Broeck. Fietsclub Real Groeninghe zag je er elke week, ook de minivoetbal, voetbalploegen, de pronostiekclub en de kaartersploeg. De uitbating is in handen van brouwerij Palm, met de speciale Bock Pils.

Magda tekende geen nieuw contract, maar ze heeft vanaf februari een opvolgster gevonden in haar zus Nancy. Met nog wat hulp van Magda zal het vertrouwde café onder de toren nog lang niet verdwijnen!

x x x

Vóór de verbouwingen van 1955 waren op de zijgevel van De Eendracht nog een drietal fraaie muurankers te zien: een A, een 8 en een 6. (Zie foto bij begin van dit artikel.) Mede door hun plaats op de gevel leken ze een jaartal te vormen, waarvan de twee eerste cijfers/ankers waren verloren gegaan: A(nno)..86. Logischerwijze zou dit het bouwjaar van de woning moeten voorstellen. Op grond van de plaatselijke geschiedenis vermoedde men wel dat het jaartal "1686" moest zijn, maar zekerheid was er vooralsnog niet.

Bij het afbreken van de ganse woning, in maart 1969, is de grote eiken moerbalk tevoorschijn gekomen, met daarop een kunstig uitgesneden en leerrijke inscriptie: in een rechthoekig raam, de zijden versierd met vier zonnewielen en de bovenste zijde bekroond met een kruis, staat het jaartal "1686". De bevestiging van het vermoede jaartal der muurankers wordt hiermee gegeven!

Uit de magistrale Geschiedenis van Kontich van R. VAN PASSEN weten wij dat op 3 april 1686 een grote brand Kontich teisterde. Meer dan 30 huizen omheen de kerk gingen in de vlammen op, waaronder ook "De Swaene", zoals de herberg toen werd genoemd. 1686, jaartal dat op de moerbalk staat en ongetwijfeld ook de muurankers moeten aangegeven hebben. Zodus, hetzelfde jaar dat brand alles verwoeste, herrees de woning uit de as!

Voor de volledigheid: muurankers en balkframent met de inscriptie zijn in het bezit van de Kring voor Heemkunde.

Tekst: Jaklien Onzia en redactie. Foto’s: Herman Jacobs, Jules Verschueren en Kring voor Heemkunde. Info: François De Schutter - Magda Peeters en Geschiedenis van Kontich. Aanvullig muurankers en bouwjaar naar Joris Olyslaegers, "Een merkwaardig balkfragment uit Kontich", verschenen in "Ons Heem", 1970/1 (GP).
Uit KONTICH WAARLOOS Hier en Nu, maart 2018.

En vind HIER de lijst van alle artikelen Kontich-Waarloos Vroeger en Nu.

Zoeken in onze website