De ramp van Kontich
“Barcelona, 28 juni 1982. De rossige Pool Boniek verschalkt Theo Custers driemaal en gooit de Belgische ploeg ongeveer uit het WK voetbal. Verslaggever Rik De Saedeleer, die nooit om een Homerische vergelijking verlegen zit, gaat even terug naar 21 mei 1908. In een gemeente ten zuiden van Antwerpen komen die dag 37 mensen om het leven nadat een trein in het station inrijdt op een wachtende trein met bedevaarders, arbeiders en soldaten. Onder welke naam is deze zwaarste treinramp uit de Belgische geschiedenis beter gekend?”
Het antwoord op deze quizvraag ken je al, want het is de titel van dit artikel. Te pas en te onpas duikt deze uitdrukking op in – vooral sportieve – berichtgeving. Onlangs werd er ook nog aan gerefereerd toen onze onfortuinlijke Chirojongeren in de Alpen tussen Slovenië en Italië waren verdwaald geraakt!
In mei 1835 werd het gedeelte Brussel – Mechelen van de eerste spoorweg op het Europese vasteland in gebruik genomen. In mei 1836 al werd het baanvak Mechelen – Antwerpen ingehuldigd. De vooruitgang eiste echter ook haar tol. Er vielen heel wat slachtoffers: voerlui die niet tijdig de onbewaakte overwegen konden oversteken, spoorwegpersoneel of reizigers die werden gegrepen door voorbijdenderende gevaartes… Maar al deze ongelukken verbleken bij de ramp van 1908. De locomotief van een trein die uit Antwerpen binnenreed beukte in op de laatste wagens van een stilstaande personentrein met bestemming Lier (dat kon toen nog). Uiteindelijk resultaat: 41 doden, want de dagen na het ongeval zijn er nog vier mensen overleden. En daarbovenop nog zo’n 320 gewonden.
Oorzaak? Een toevallige samenloop van omstandigheden. Meer details daarover lees je in het uitvoerige artikel van mijn collega Ward Teugels in het informatieblad van de gemeente. In de toonkasten van het nieuwe gemeentehuis wordt gedurende de maand mei ook nog een en ander geïllustreerd. Vergeet dus niet even te gaan kijken!
Waarom de ramp nog altijd niet vergeten is? In 1908 was het wereldnieuws. Een beeldverslag trok de mensen naar de eerste cinema’s. Overal werden hulpacties georganiseerd. Er werden liederen over gezongen op alle markten. Er werden reeksen prentbriefkaarten verkocht waarop men beelden zag van de tragische gebeurtenissen. Het bleef een herinnering waar men huiverig aan terugdacht, en zo nam Rik De Saedeleer ze ook over van zijn moeder en grootmoeder…
Twee van die oude prentkaarten zijn hier gereproduceerd.
Op de chaotische prent zie je links de massieve locomotief en in het midden wat er overblijft van “een rijtuig van tweede klas”. Rechts de luifel van het station. (En ter vergelijking: een recente foto van het perron naar Antwerpen, met de huidige luifel.)
De andere prent toont “het huisgezin van den ongelukkigen wisselwachter” Van Thuyn, die tot vijf maanden gevangenisstraf voorwaardelijk werd veroordeeld. Hopelijk heeft het gezin de nodige “royalties” overgehouden aan dit aandoenlijke kiekje. Hun achterkleinkinderen werden echter niet bereid gevonden om te poseren voor een actuele foto.
En voor de ramptoeristen is er hier nog een slideshow met 29 prentkaarten die naar aanleiding van de "Ramp van Kontich" werden verspreid. Je ziet er de verschrikkelijke ravage en de "hoge belangstelling" die de gekwetsten te beurt viel.
Tekst: Frank Hellemans; oude foto’s: Kring voor Heemkunde, recente foto: McH.
Met dank aan de Zoerselse quizploeg en –site van de Andes Survivors.
Uit Kontich Waarloos Hier en Nu, mei 2008.
|
