 |
|||||
Een toekomst voor ons collectief geheugen
Kontich bestaat uit twee deelgemeenten: Waarloos en Kontich, met elk zijn eigen begraafplaats. In Waarloos is dat nog een echt kerkhof, want de overledenen werden begraven in de tuin rond de kerk. Dat gebeurde oorspronkelijk ook rond de Sint-Martinuskerk. Tot 1913. Toen werd de Doodenhof aan de Duffelsesteenweg in gebruik genomen. De oude kerkhofsite werd plein. In de jaren twintig van vorige eeuw werd de kerk immers vergroot en gerenoveerd en het centrum heraangelegd. Wie van adel was kon ook voor een praalgraf buiten kiezen. In de kerk werd dan een ruitvormige obiit opgehangen: dat was tegelijk een rouw- en een wapenbord. Met uitzicht op het altaar. In de oude kerken van Kontich en Waarloos hangen er nog enkele. Zo is er deze eeuw bij de Volderij, naast het voetbalplein, nog een urnenveld uit de late bronstijd en vroege ijzertijd gevonden. In die periode (tussen 900 en 400 jaar vóór Christus) werden de doden dus al verbrand en de as in een grafvaas bijgezet. Die periode wordt niet toevallig de urnenveldenperiode of urnenveldencultuur genoemd (vanaf 1200 voor Christus in het hele gebied tussen Seine en Rijn). Die eerste christenen werden hier – misschien wel in de Doopput – gedoopt en wilden ook dicht bij het altaar worden begraven. Vandaar die massa knekels in onze eertijds kleine nederzetting. Die grond was immers gewijd en verzekerde hen een goede passage naar het leven na de dood. In de 16e eeuw fungeerde het kerkhof met versterkte muren als fort. In vrediger tijden werden die wallen vervangen door muren en hagen. Er was slechts een tweetal toegangen, met een stichel of slagboom, en een hamei of rooster, zodat de duivel met zijn bokkenpoten niet kon binnendringen. Of was het om het vee binnen of buiten te houden? Want soms mochten schapen of geiten het gras komen kort grazen. Er stonden trouwens ook noten- en fruitbomen! In 1863 besloot het gemeentebestuur wel om grote kuis te houden. Toen werden de fameuze grilles rond de begraafplaats gezet, zoals je nog op sommige oude foto’s ziet. Het Schuttershof werd Gemeenteschool en in 1913 kwam het kerkhof er uiteindelijk toch, maar dan aan de Duffelsesteenweg. Wegens de oorlog zouden de volledige ontgraving en verwijdering van het oud kerkhof nog tot 1923 op zich laten wachten. In Waarloos wordt gewacht op de restauratie van de kerk om ook het kerkhof op te frissen. Kontich staat een zoveelste grote ingreep te wachten. Ook hier liggen mogelijkheden open om te evolueren naar een parkkarakter. Dat wordt bovendien mogelijk gemaakt door nieuwe trends in de teraardebestelling zoals crematie, asverstrooiing of urnenparken en -muren. Maar voor de meerderheid van de bevolking blijft de aanwezigheid van graftekens toch onontbeerlijk. Daarom moet er nu en later een eerlijke en representatieve keuze worden gemaakt van wat mag blijven. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening. Maar wie na ons komt moet het kerkhof kunnen lezen als een geschiedenisboek van onze gemeente. Tekst: Peter Vanhooren en Frank Hellemans van de Erfgoedraad. En vind HIER de lijst van alle heemkundige "Sprokkels" over Kontich-Waarloos.
|
|||||
|
.jpg)
.jpg)
In de hoofdkerk van Kontich is het nu nog zoeken naar oude grafstenen van de rijke stinkerds. Want wat wil je, als je de mis moet bijwonen boven het duurbetaalde graf van wie dicht bij het altaar wou worden begraven ….jpg)
Hier stond immers het oorspronkelijke kerkje van de parochie die zich uitstrekte van Mortsel tot aan Rupel en Schelde (Condacum, één van de veronderstelde antieke namen van Kontich, betekent samenvloeiing)..jpg)
In 1572 brandde ons oudste kerkje (dat tot het Land van Ryen behoorde) af en verhuisde de parochieheilige naar de ondertussen ook al ongeveer 400 jaar oude kerk en werd de O.-L.-V.-Vrouwekerk (van de Berthouts, Land van Mechelen), de nu nog bestaande Sint-Martinuskerk..jpg)
Rond 1800 waren er plannen om een nieuw kerkhof aan te leggen op het voormalige Schuttershof tussen de Molenstraat en de Nieuwstraat. Zo zou er een geschikte plaats voor de kermis rond de kerk kunnen worden aangelegd. De grond werd aangekocht, maar er was niet veel enthousiasme om het kerkhof te verplaatsen..JPG)
Toch worden niet alle andere graven zomaar verwijderd. Een decreet van 2004 verplicht dat elk gemeentebestuur een lijst maakt van de graven met historisch belang. Deze kleine onroerende erfgoedelementen met een historische, artistieke, volkskundige of socioculturele waarde moeten vijftig jaar bewaard blijven en onderhouden door de gemeente-overheid. Enkele mensen van de werkgroep Funerair erfgoed binnen de Gemeentelijke Erfgoedraad hebben al hun best gedaan om de belangrijkste graftekens op te lijsten en in een advies te gieten..JPG)
