Helden in Kontich – van heiligen tot soldaten

Elk volk heeft helden nodig. Kontich en Waarloos ook? Zaterdag 22 april is het weer Erfgoeddag. We zullen zien of de bevolking hier kickt op onze “helden”. Want zij worden voorgesteld als thema voor dit jaar. Maar zijn er in onze dorpen wel helden te vinden?

In den beginne waren de helden mannen die uitblonken in de strijd. Dat begrip werd later uitgebreid naar al wie uitblonk, niet alleen in moed maar ook in – zeg maar – zelfopoffering, en dan liefst voor een grote zaak. Dus ook vrouwen. Mensen die bewondering verdienen en kunnen fungeren als een voorbeeld voor iedereen. Heiligen bijvoorbeeld.

De heilige Reinhildis werd geboren omstreeks 630 als dochter van graaf Witger, heer van Kontich en Amalia van Maubeuge. Zij koos voor een religieus leven, schonk haar bezit aan de abdij van Lobbes en ging op pelgrimstocht naar het Heilig Land, vanwaar zij Maria’s mantel zou hebben meegebracht. Zij werd rond 680 vermoord in Saintes door Noormannen (of Friezen, of Saksen, naargelang de bron). Zij is dus een martelares, een heldin van de toen nog jonge christelijke kerk. Maar wat de overlevering ook beweert: strikt historisch gezien heeft zij waarschijnlijk nooit een voet op Kontichse bodem gezet. We zoeken verder.

Kontich en Waarloos hebben in het verleden ongetwijfeld talrijke helden gekend. De geschiedenis van het hertogdom Brabant, waar alle Europese wegen kruisten, is er een van oorlog en vrede, maar misschien toch vooral van kommer en kwel. Van de invallen van de Noormannen tot de twee wereldoorlogen. Ondertussen speelbal in handen van Bourgondiërs, Spanjaarden, Oostenrijkers, Fransen en Nederlanders… Maar wie weet nog wie er in onze dorpen hun nek hebben uitgestoken in de conflicten tegen de onderdrukkers?

Onze memorie is kort. Alleen van de laatste oorlog herinneren we ons nog de vijf jonge helden die België hebben helpen bevrijden. Over één van hen, Marcel Hellemans (°1923), hebt u enkele maanden geleden al kunnen lezen naar aanleiding van zijn overlijden. De vier anderen zijn al langer dood, maar dat wil niet zeggen dat zij worden vergeten: Frans Van Olmen (°1912), Jules Gillemot en Frans Goovaers (°1922), Leon Van Hellemont (°1923).

Jules Gillemot		Frans Goovaers		Marcel Hellemans		Leon Van Hellemont		Frans Van Olmen

Kan je je voorstellen, nog maar 16 jaar jong zijn en al onder de wapens gedwongen worden. Amper een mondvol Frans spreken en in Cherbourg op de boot gezet worden, richting Engeland. Nagenoeg zonder bagage en geld, geen notie van de Engelse taal en daar vier jaar je plan trekken. Pas na ruim een jaar eindelijk contact met je familie. Dan, weer enkele maanden later, ingelijfd worden in een nieuw Belgisch leger dat wordt opgericht, verblijven in barakken en tenten… Tot zij met de “Brigade Piron” landen in Normandië en oprukken naar België, alle moffen verjagen, hun landgenoten bevrijden. Maar helaas wordt hen maar korte rust gegund, want Nederland moet nog bevrijd worden. Wat na een harde oorlogswinter lukt. Maar ze zijn wel vijf jaar van hun jeugd kwijt! 

Gelukkig hebben zij het gehaald. Anderen zijn gesneuveld of omgekomen bij bombardementen. Of in een concentratiekamp.

Het is altijd gevaarlijk om uit dergelijke situaties mensen te selecteren om te vermelden. Ik heb nog niet gewaagd van oud-burgemeester Jean Van den Wyngaert die “toetrad tot het maquis in de onherbergzame, uitgestrekte wouden van Géronville”.  Of van Michel Geysemans van Waarloos, actief lid van de Weerstand, maar verklikt en gefusilleerd in 1943. En zo zijn er helaas nog velen een vermelding waard.  

Zondag 22 april 2012 is het dus Erfgoeddag doorlopend van 10 tot 18 uur. Je kan kennis maken met enkele helden van Kontich en Waarloos in en om Cultuurpunt Sint-Jan,  het Museum voor Heem- en Oudheidkunde en het Sint-Jansplein. Je kan er filmpjes zien van meer dan 50 jaar geleden over onze toenmalige sporthelden. Je kan luisteren naar de verhalen van onze vijf Kontichnaars, die hun avonturen jaren nadien op cassette hadden opgenomen. Je kan onze heldhaftige brandweerlieden bezig zien in spectaculaire demonstraties. En je kan je dorst lessen met een Grimbergen, een abdijbier dat werd ontwikkeld door iemand die in Waarloos tot de status van “volksheld” werd verheven. Je hoeft niet per se martelares te zijn of in een oorlog gestreden te hebben om  respect te krijgen van brede lagen van de bevolking.

(Tekst: Frank Hellemans, foto's: Koninklijke Kring voor Heemkunde)
(Uit Kontich Waarloos Hier en Nu, maart 2012)

Lees ook: Helden in de hoofdrol